Thánh Phaolô Phạm Khắc Khoan - Linh mục (1771 - 1840) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Phaolô Phạm Khắc Khoan sinh năm 1771 tại làng Diên Mậu, khi ấy thuộc xứ Hảo Nho, nay thuộc xứ Hiếu Thuận, Giáo phận Phát Diệm.

Khi còn là thầy giảng, thầy Khoan được bề trên giao nhiệm vụ cai quản Nhà chung Kẻ Vĩnh. Sau này, thầy Khoan chịu chức linh mục và làm cha chính xứ Phúc Nhạc. Cha thường nhắc nhở giáo dân về phép công bằng và nhân đức sạch sẽ. Vì ai giữ tốt hai điều ấy, ắt sẽ được rỗi linh hồn. Mặc dù trong xứ có ba cha phó, cha Khoan vẫn chịu khó làm các công việc và nêu gương sáng cho mọi người.

Dù đã hơn sáu mươi tuổi, nhưng cha vẫn đi thăm các họ đạo Phúc Nhạc, Đông Biên, Tôn Đạo và dòng Mến Thánh Giá Yên Mối mỗi tháng một lần. Cha Khoan coi sóc giáo xứ Phúc Nhạc được mấy năm, thì bị bắt cùng với thầy Hiếu và thầy Thanh tại Đông Biên vào ngày 24 tháng 8 năm 1837.

Hôm ấy, cha Khoan đi xức dầu bệnh nhân ở Trại Bò, về qua Đông Biên, trú một đêm trong nhà ông phó tổng Dụ. Sáng hôm sau, ngày 24-8-1837, lý trưởng làng bắt giữ cha Khoan cùng hai thầy giảng đi cùng là thầy Thanh và thầy Hiếu, rồi đưa các vị lên tỉnh và giam gần hai năm.

Khi bị bắt, cha Khoan đã 68 tuổi. Dù bị tra tấn nhiều đợt, chịu nhiều khổ sở, nhưng cha kiên trung, không hề lung lay. Khi bị các quan thẩm vấn, cha Khoan khẳng định: “Sống chết tôi không bỏ đạo”.

Thấy không thể khuất phục được, các quan giam riêng cha Khoan và hai thầy giảng, rồi tìm cách dụ dỗ từng người. Nhưng cha Khoan vẫn kiên quyết không chịu bỏ đạo.

Các quan biết không thể làm cha Khoan từ bỏ đức tin nên tâu xin vua Minh Mạng cho phép xử trảm. Vua châu phê cho phép. Cha Khoan rất vui mừng khi nghe tin ấy, vì nghĩ rằng sắp được về trời. Nhưng do tuổi cao, vua giảm án xuống giam hậu.

Sau nhiều tháng bị giam cầm, đến ngày 22 tháng 1 năm 1839, vua Minh Mạng lại ra chỉ truyền phải bắt cha Khoan bỏ đạo. Nhưng cha Khoan kiên quyết từ chối, nói sẵn sàng chịu chết chứ không bỏ đức tin.

Ngày 28 tháng 4 năm 1840, các quan ra lệnh xử trảm cha Phaolô Phạm Khắc Khoan cùng hai thầy giảng Hiếu và Thanh tại chân núi Cánh Diều. Sau tiếng hát Allêluia của cha Khoan, lý hình thi hành án. Đến đêm, giáo dân đưa thi hài các ngài về an táng.

Linh mục Phaolô Phạm Khắc Khoan được tôn phong lên hàng Chân phước ngày 27 tháng 5 năm 1900. Ngày 19 tháng 6 năm 1988, ngài chính thức được phong thánh.