Thánh Matthêu Nguyễn Văn Phượng (Đắc) - Trùm họ - Lương y (1808 - 1861) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Matthêu Nguyễn Văn Phượng sinh năm 1808 tại làng Kẻ Lái, Lý Nhơn, tỉnh Quảng Bình. Thân phụ là cai đội Nguyễn Văn Bường. Tên gọi của ông là Đắc, Phượng là tên con cả. Mồ côi song thân từ bé, lúc 12 tuổi, chú Phượng gắng sức học nghề thuốc với thầy Nhu, một thầy đông y người lương.

Năm ông 15 tuổi, cậu Phượng tận tụy theo giúp cha Nguyễn Thời Điểm. Cảm mến tấm lòng đạo đức và đức tính cần mẫn, cha Điểm lo cho cậu Phượng kết hôn với cô Vốn, con ông đội Khiêm, một gia đình đạo đức thuộc họ Sáo Bùn. Ông Phượng dọn về chung sống với gia đình nhạc gia và hành nghề lương y. Vợ ông buôn tần bán tảo. Được 8 người con, gia đình ông sống đầm ấm thuận hòa, ân cần giáo dục con cái, sốt mến sống đạo.

Không chỉ chăm lo cho gia đạo, ông Phượng còn viếng thăm, an ủi, giúp đỡ những người đau ốm, rước cha xức dầu và mang Mình Thánh Chúa như “của ăn đàng” cho các tín hữu hấp hối. Ông Phượng được các cha tín nhiệm, cắt đặt làm trùm họ Sáo Bùn để sớm hôm kinh nguyện, dạy giáo lý cho dự tòng hay rửa tội cho trẻ em trong trường hợp khẩn cấp. Trong thời kỳ cấm cách, ông trùm Phượng can đảm đón cha Đoạn Trinh Hoan về trú ngụ vào tháng Giêng năm 1861, khi cha về ban các bí tích cho giáo dân họ Sáo Bùn.

Do có người chỉ điểm để lãnh thưởng, quan quân xông đến vây xét nhà ông trùm Phượng. Khi nghe có tiếng động, cha Hoan thoát thân ra ngoài. Quan bắt ông Phượng quỳ gối giữa nhà để tra khảo chỗ ẩn trốn của linh mục, nhưng ông một mực thinh lặng. Binh lính lục soát thì tìm thấy sách nguyện, đồ lễ và đồ thờ phượng. Quan hạ lệnh trừng trị ông Phượng 40 roi và cậu Thắng, con trai út ông Phượng, 80 roi để tra khảo chỗ giấu của cải, rồi giải ông về công đường tỉnh Quảng Bình.

Bị giam hơn 4 tháng trong lao tù Đồng Hới, với 4 lần chịu tra khảo, dụ dỗ bỏ đạo, đạp ảnh Thánh Giá, mỗi lần tra khảo bị đánh 30 roi, nhưng ông Phượng vẫn một lòng sắt son. Quan lục sự đem lòng thương con gái ông trùm nên hứa giúp ông được tha nếu gả con gái, ông thưa: “Tôi không gả đâu, trừ phi chính anh theo đạo! Còn chuyện phải chết vì đạo, thì tôi sẵn sàng”. Sau đó, quan lên án ông trùm Phượng can tội giấu linh mục và gửi án vào kinh.

Ngày 26 tháng 5 năm 1861, ông trùm Nguyễn Văn Phượng bị đưa đi xử trảm tại pháp trường Cửa Thành Quảng Bình. Ông thinh lặng quỳ xuống, mắt hướng về cha Hoan để lãnh nhận Bí tích Giải tội. Thi hài ông trùm Nguyễn Văn Phượng được giáo dân rước về an táng tại họ Mỹ Hương. Hiện nay, hài cốt của ngài vẫn còn được lưu giữ tại dòng Carmelo, Tổng giáo phận Huế.

Ông trùm Matthêu Nguyễn Văn Phượng được tôn phong chân phước ngày 02 tháng 5 năm 1909 và được tôn phong hiển thánh ngày 19 tháng 6 năm 1988.