Thánh Jacinto Castaneda Gia - Linh mục dòng Đa Minh (1743 - 1773) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Castañeda - Gia (Jacinto Castañeda) sinh năm 1743 tại Javita, Tây Ban Nha. Năm 1789, thầy Castañeda khấn trọn trong Dòng Đa Minh và nhận tên dòng là Jacinto.

Thầy Jacinto mơ ước đi truyền giáo Viễn Đông nên tham gia hành trình đến Philippines và tu học tại tu viện dòng Đa Minh ở Manila. Tại đây, ngày 02 tháng 6 năm 1765, thầy được truyền chức linh mục và được sai đi truyền giáo tại Trung Quốc.

Năm 1766, hai linh mục Jacinto Castañeda và Jose Lavilla đến Hán Khẩu, Trung Quốc. Trong 3 năm, hai vị nhiệt thành mục vụ tại một giáo xứ đã được thiết lập trước khi hai ngài đến.

Khi được mời đi xức dầu cho một bệnh nhân, do có người mật báo nên cả hai bị bắt giải về Phúc Kiến, bị giam tại huyện Phú An và bị trục xuất sang Ma Cao. Từ Ma Cao, ngày 22 tháng 01 năm 1770, cha Jacinto đến Việt Nam và được gửi học tiếng Việt tại Trung Linh, nhận tên Việt là Gia, rồi được bổ nhiệm làm việc mục vụ tại hạt Phú Thái.

Ngày 11 tháng 7 năm 1773, khi đi từ Kẻ Non đến Lai Ổn để ban bí tích xức dầu cho một bệnh nhân, cha Gia và thầy Tân bị vây bắt bởi quan phủ Thần Khê. Khi cả hai chạy trốn vào làng Gia Đạo thì bất ngờ chủ nhà đi báo quan để lãnh thưởng. Quan đòi 3.000 tiền chuộc nhưng cha đáp: “Quan muốn tha thì tha chứ tôi không có tiền. Tôi sẵn sàng chịu mọi gian khổ, kể cả cái chết”.

Quan phủ giải cha về Phố Hiến rồi đến Kẻ Chợ (Hà Nội) để chúa Trịnh Sâm xét xử. Tại đây, cha tham dự cuộc tranh luận giữa 4 tôn giáo: Nho giáo, Lão giáo, Phật giáo và Công giáo. Với kinh nghiệm giảng đạo và hiểu biết về tôn giáo tại Trung Quốc, những đối đáp của cha khiến chúa rất khâm phục.

Ngày 07 tháng 11 năm 1773, theo bản án của chúa Trịnh Sâm, cha bị xử trảm tại pháp trường Đồng Mơ. Thi hài được mai táng tại Trung Linh.

Linh mục Jacinto Castaneda - Gia được nâng lên hàng Chân phước ngày 20 tháng 5 năm 1906 và được tôn phong Hiển thánh ngày 19 tháng 6 năm 1988.