Thánh Melchior Garcia Sampedro - Xuyên - Giám mục dòng Đa Minh (1821 - 1858) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Melchior Garcia Sampedro sinh ngày 26/04/1821 tại Arrojo, tỉnh Oviedo, Tây Ban Nha, trong một gia đình quý tộc đã sa sút vào cảnh nghèo khổ.

Năm 21 tuổi (1842), ngài theo học thần học ở Chủng viện Oviedo. Ba năm sau (1845), ngài xin vào Dòng Đa Minh để chuẩn bị đi truyền giáo. Sau 5 năm tu tập, ngày 29/05/1847, ngài tuyên khấn và được thụ phong linh mục.

Tháng 02/1849, cha Sampedro đến Manila và được cử sang Việt Nam. Từ đây ngài có tên mới là Xuyên. Tháng 03/1850, ngài được bổ nhiệm làm Giám đốc chủng viện ở Cao Xá và tháng 07 cùng năm, ngài được chọn làm đại diện Giám tỉnh Dòng. Ngài tích cực in ấn sách giáo lý phục vụ giáo dân và truyền giáo cho người lương.

Năm 1852, Đức cha An đã chọn cha Sampedro làm Giám mục phó. Ngày 16/09/1855 tại Bùi Chu, lễ tấn phong cho ngài được cử hành long trọng. Trong nhiệm vụ mới, Đức cha Xuyên rất nhiệt thành. Riêng năm 1855, địa phận Trung đón nhận 35.349 trẻ em chịu phép Rửa tội.

Sau khi Đức cha An tử đạo ngày 20/07/1857, Đức cha Xuyên vẫn lén lút đi thăm các giáo hữu dù bị treo giải thưởng cao cho ai bắt được ngài. Lo sợ giáo phận không có người kế vị, Đức cha bí mật phong cha Valentino - Vinh làm Giám mục phó vào đêm 08/07/1858 tại nhà một giáo dân ở Ninh Cường.

Cùng ngày, Đức cha Xuyên bị bắt tại Kiên Lao cùng hai phụ tá Nguyễn Tiệp và Mai Hiến. Sau 20 ngày giam cầm, ngày 28/07/1858, ngài bị kết án tử hình. Trên đường ra pháp trường Bảy Mẫu, một tay cầm sách kinh cầu nguyện, tay còn lại ngài giơ cao để ban phép lành cho đám đông, nhưng vẫn có người ném đá bùn vào ngài.

Sau khi hai phụ tá đã bị chém, Đức cha Xuyên bị trói vào bốn cọc gỗ và hai cọc dưới nách rồi bị chém đầu. Thi thể ngài được chôn trong một hố sâu, còn thủ cấp thì bêu trong 3 ngày trước khi giáo dân đem chôn cất. Năm 1888, hài cốt của ngài được đưa về quê nhà Oviedo, riêng bàn tay phải để lại Bùi Chu và tay trái đem về Manila.

Ngày 29/04/1951, Giám mục Garcia Sampedro - Xuyên được phong Chân phước và sau đó được phong Hiển thánh vào ngày 19/06/1988.