Thánh Joseph Marchand - Du - Linh mục Hội Thừa Sai Paris (1803 - 1835) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Joseph Marchand sinh ngày 17 tháng 8 năm 1803 trong một gia đình nghèo ở Giáo phận Besançon, Pháp.

Năm 1826, Marchand gia nhập Đại Chủng viện Besançon. Hai năm sau, thầy Marchand xin chuyển sang Hội Thừa Sái Paris và được thụ phong linh mục vào ngày 04 tháng 4 năm 1829. Trong ngày lãnh nhận thánh chức, tân linh mục Joseph Marchand đã viết thư về gia đình: "Kính thưa cha mẹ, con không còn hy vọng gặp lại gia đình ở trần gian, vì con đã bước chân lên đường truyền giáo. Xin Chúa cho con được ơn không bao giờ trông lại đàng sau".

Đến Nam Kỳ năm 1830, cha Marchand được học tiếng Việt, lấy tên Việt là Du và chăm sóc mục vụ cho các tín hữu Việt Nam tại Phnom Penh. Sau một thời gian, cha Marchand - Du chuyển về phụ trách nhóm chủng sinh tại Lái Thiêu và 25 giáo họ, với khoảng 7.000 tín hữu.

Sau chiếu chỉ cấm đạo của vua Minh Mạng ngày 06 tháng 01 năm 1833, Đức cha Tabert - Từ, cha Cuenot - Thể và các thừa sai dẫn theo chủng sinh trốn qua Thái Lan. Chỉ mình cha Du nhất quyết ở lại, ẩn tránh ở miền Lục tỉnh, giúp các họ Cái Nhum, Cái Mơn, Bãi Xan, Giồng Rùm và trú ngụ tại Mặc Bắc, Vĩnh Long.

Ngày 06 tháng 7 năm 1833, tức giận việc vua Minh Mạng ra lệnh đánh 100 roi lên mộ Tả quân Lê Văn Duyệt, Lê Văn Khôi, con nuôi tướng Lê Văn Duyệt, lấy cớ phò cháu đích tôn của vua Gia Long, tức con hoàng tử Cảnh, đã nổi loạn chống lại triều đình. Sự việc bại lộ, Khôi bị bắt nhưng vượt ngục được, rồi chiêu binh mãi mã chiếm thành Gia Định và miền Lục Tỉnh vào tháng 7 năm 1833.

Nhờ khôn khéo hứa hẹn bãi bỏ lệnh cấm đạo từ triều đình, Khôi được một số tín hữu đi theo. Để có thể quy tụ nhiều người Công giáo hơn nữa, Khôi cho mời cha Du về thành nhưng Cha kiên quyết từ chối. Về sau, sợ rằng nếu không về, Lê Văn Khôi sẽ làm hại đến các giáo hữu nên cha đành lòng về giáo xứ Chợ Quán, ngoại ô thành Gia Định.

Khi quân triều đình bao vây thành Gia Định, Lê Văn Khôi cho binh lính bắt ép cha Marchand - Du vào trong thành. Tuy nhiên, trước sau cha vẫn nói: “Tôi chỉ biết việc đạo, còn nghề đánh trận, tôi không rành”. Ông ép cha ký thư kêu gọi dân chúng và các tín hữu nổi dậy chống nhà vua nhưng cha đã ném tất cả vào lửa. Sau hai năm, thành Gia Định thất thủ, cha Marchand - Du bị bắt, bị đánh, bị nhốt trong một chiếc cũi nhỏ khiến ngài phải ngồi khom lưng suốt ngày đêm.

Ngày 15 tháng 10 năm 1835, cùng với bốn tử tù, cha Marchand - Du bị áp giải về kinh đô Huế. Dù bị tra tấn nhiều lần bằng kìm sắt nung đỏ, cha Du vẫn cương quyết không nhận tội trợ giúp Lê Văn Khôi nổi loạn, cha khẳng định: “Tôi chỉ lo giảng đạo, cầu nguyện cùng Chúa và làm lễ thôi”.

Vua Minh Mạng phán cho cha 2 tội: Tây dương đạo trưởng và phò tá Lê Văn Khôi làm phản. Hình phạt bá đao được thi hành vào ngày 30 tháng 11 năm 1835. Sau đó thi hài của cha bị ném xuống biển, không ai giữ được một di tích nào của vị thánh này.

Linh mục Joseph Marchand - Du được nâng lên hàng chân phước vào ngày 27 tháng 5 năm 1900 và được tôn phong hiển thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988.