Thánh Jeronimo Hermosilla - Vọng (Liêm) - Giám mục dòng Đa Minh (1800 - 1861) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Jeronimo Hermosilla sinh ngày 30 tháng 12 năm 1800 tại Tây Ban Nha trong một gia đình nghèo nhưng đạo đức. Ngài nhập học tại chủng viện do Dòng Đa Minh điều hành. Năm 19 tuổi, ngài Jeronimo khấn trọn vào Dòng Đa Minh tại Tu viện Thánh Đa Minh ở Valenza vào ngày 29 tháng 10 năm 1823 và được truyền chức phó tế.

Ngài tình nguyện đi truyền giáo tại Viễn Đông. Vào ngày 02 tháng 3 năm 1825, ngài cùng 11 tu sĩ Dòng Đa Minh khởi hành đi Manila, Philippines bằng đường biển. Năm 1826, ngài được truyền chức linh mục và làm Giám đốc Hội Mân Côi tại Manila.

Ngày 23 tháng 10 năm 1828, ngài được bề trên cử đến Việt Nam truyền giáo. Ngày 15 tháng 5 năm 1829, ngài đặt chân đến Thái Bình thuộc Giáo phận Đông Đàng Ngoài.

Trong giai đoạn 1830-1832, vua Minh Mạng thẳng tay đàn áp Công giáo. Toàn giáo phận rộng lớn với đông đảo giáo dân nhưng chỉ còn lại 3 giáo sĩ đã cao tuổi và sức yếu. Đức cha Delgado và Đức cha Henares đặt tên mới cho ngài Hermosilla là Vọng, vì ngài đại diện cho thế hệ trẻ nối tiếp các bậc tiền bối đã yếu sức. Ngày 25 tháng 3 năm 1841, ngài được tấn phong giám mục kế nhiệm hai vị nói trên vừa qua đời vì đạo. Trong 7 năm dưới triều vua Thiệu Trị, tình hình tương đối yên bình.

Trong thời gian này, Đức cha Hermosilla-Vọng dốc sức tu bổ các nhà thờ, nhà nguyện bị phá hủy; mở trường dạy kinh bổn, giáo lý; mua sắm phục vụ phụng tự... Ưu tiên hàng đầu của ngài là cử hành các khóa đại phúc cho giáo dân, đi tìm những người rời bỏ đạo quay trở lại, và khích lệ đọc kinh Mân Côi. Ngài cũng tái thiết lập các chủng viện, tu viện bị phá vỡ và quy tụ lại các nữ tu phải lánh nạn, đồng thời truyền chức cho 7 tân linh mục.

Đến thời vua Tự Đức, công cuộc bách hại trở nên dữ dội. Đức cha Hermosilla-Vọng phải đổi tên thành Liêm hay Tuấn để lẩn tránh sự truy lùng của quan quân. Ngày 21 tháng 10 năm 1861 khi Đức cha và thầy giảng Nguyễn Duy Khang đang ẩn náu trong một gia đình không theo Công giáo thì bị phát hiện. Hai ngài bị bắt và giải về Hải Dương.

Trước mặt quan quân, Đức cha Hermosilla-Vọng tuyên bố: “Đạo Công giáo là đạo chân chính, dạy con người kính mến Thượng Đế, yêu thương đồng loại, để sau khi chết được lên Thiên Đàng hưởng phúc vĩnh cửu, chứ không phải là một tà đạo. Chết vì đức tin này là niềm hạnh phúc lớn lao với tôi.” Ngài bị kết án xử trảm vào ngày 01 tháng 11 năm 1861 tại pháp trường Năm Mẫu, ngoại thành Hải Dương.

Thi hài ngài được một người không theo Công giáo nhưng có cảm tình là ông tổng Oánh đưa về mai táng tại xứ Thọ Ninh, sau này rước về đặt trong nhà nguyện Dòng Mến Thánh Giá ở Kẻ Mốt để kính viếng.

Đức giám mục Hermosilla-Vọng được nâng lên bậc chân phước vào ngày 20 tháng 5 năm 1906 và được tôn phong hiển thánh vào ngày 19 tháng 6 năm 1988.