Thánh Jean Théophane Vénard - Ven - Linh mục Hội Thừa Sai paris (1829 - 1861) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Jean Théophane Vénard sinh vào ngày 21 tháng 11 năm 1829 tại làng Saint-Loup-sur-Thouel, thuộc vùng Tây Nam nước Pháp. Ngày sinh của ngài trùng với ngày lễ kính Đức Mẹ dâng mình vào đền thánh, và sau này linh mục Jean Théophane Vénard có lòng sùng kính Đức Mẹ một cách đặc biệt.

Từ nhỏ, cậu bé Théophane đã rất ham đọc sách, nhất là các truyện ký về các vị thánh. Một ngày nọ, cha xứ đưa cho cậu chép lại quyển truyện về các nhà truyền giáo đi loan truyền Tin Mừng cho người ngoại, trong đó có câu chuyện về Linh mục Thánh Jean Charles Cornay - Tân, người cùng giáo phận, đã tử đạo tại Trung Quốc vào ngày 20 tháng 9 năm 1837. Thay vì sợ hãi, cậu bé Théophane lại ấp ủ khát vọng được chịu chết vì đạo giống như cha Tân.

Thấy con trai có ước muốn trở thành linh mục, cha mẹ của Théophane rất vui mừng. Họ sắp xếp cho cậu học tiếng Latinh căn bản với cha xứ, sau đó cho vào học tại tiểu chủng viện và đại chủng viện. Năm 1852, Jean Théophane Vénard được thụ phong linh mục.

Cha Théophane được cử đi truyền giáo tại Đại Nam, phục vụ trong Giáo phận Tây Đàng Ngoài. Ngài là người hiền lành, chân thành, yêu thương người nghèo khó và hết lòng nhiệt thành loan truyền Tin Mừng.

Vào năm đầu triều vua Tự Đức, nhà vua ban hành sắc lệnh cấm đạo Công giáo. Các quan lợi dụng cơ hội này để bắt bớ các giáo dân nhằm thu lợi nhuận cho bản thân, nên trong dân gian có câu ca: "Ông Tây không thấy, ông tiền phả đa".

Ngày 13 tháng 7 năm 1854, cha Théophane được cử đến Nhà chung Kẻ Vĩnh để giúp đỡ Đức cha Liêu, Đức cha Phó Khiêm và học tiếng Việt. Trong những năm 1855-1856, trong các chuyến đi mục vụ cùng Đức cha Liêu, cha Ven đã bị nhiễm bệnh lao.

Ngày 20 tháng 7 năm 1857, quan quân vây bắt Nhà chung Kẻ Vĩnh, bắt được cha Tịnh, thầy Lương và hai vị lý trưởng chính phó. Lúc đó Đức cha Liêu, linh mục Đoài và cha Ven cũng đang ở đó nên phải lén lút trốn đi, ẩn náu tại nhà các giáo dân.

Giữa lúc tình hình bắt bớ gắt gao, cha Ven vẫn không ngừng đi ban các bí tích cho giáo dân ở các nơi xa xôi. Thấy cha yếu sức vì bệnh tật, nhiều người khuyên cha nghỉ ngơi, nhưng ngài vẫn nói: "Bây giờ tôi còn sống, tôi phải cố gắng làm việc, đến khi tôi chết, tôi mới được nghỉ ngơi trên thiên đàng".

Đến năm 1858, các trường Công giáo ở Hoàng Nguyên, Kẻ Non, Kẻ Vĩnh bị phá hủy, cha Ven phải trốn đi, trú ẩn một tháng tại Nhà Mụ Bút Đông, rồi đến làng Phúc Châu, sau đó đến Kẻ Bèo mở tuần phúc làm phúc khoảng một tháng, rồi trở về làng Bút Sơn. Khi đang ban các bí tích tại làng Kim Bảng, có người dẫn đường đưa cha cùng các thầy đến Kẻ Bèo thì bị bắt.

Cha Ven bị giải về Phủ Lý, rồi lại bị điệu lên Hà Nội. Khi gặp đô tú chuyên bắt đạo, cha nói: "Anh làm nghề bắt đạo là hèn lắm, vì sách có câu: Tiền nghĩa nhi hậu lợi giả nhân, tiền lợi nhi hậu nghĩa nhục. Vậy anh phải biết chức quan chín phẩm như bông hoa, sớm nở tối tàn, chẳng kéo dài được bao lâu".

Đức cha Chiêu có viết thư cho cha Thịnh rằng: "Khi án cha Ven đi ra, nếu cha biết sớm thì phải đi ngay lên tỉnh. Khi cha Ven đi khỏi cửa thành ba trăm bước và đưa tay lên ngực, cha hãy giải tội cho ngài".

Tuy nhiên, đến ngày 02 tháng 02 năm 1861, cha Ven bị điệu ra pháp trường mà cha Thịnh không kịp hay biết để đến như đã hẹn. Cha Ven bị chém và treo đầu trong ba ngày trước khi bị ném xuống sông. Một nhóm thợ đánh cá tìm thấy và đưa về mai táng. Sau này, hài cốt của ngài được chuyển về đặt tại nhà nguyện Hội Thừa Sai Paris để tôn kính.

Linh mục Jean Théophane Vénard được phong chân phước vào ngày 02 tháng 05 năm 1909 và được phong thánh vào ngày 19 tháng 06 năm 1988.