Thánh Gioan Đoạn Trinh Hoan - Linh mục (1798 - 1861) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Gioan Đoạn Trinh Hoan sinh vào năm 1798 tại làng Kim Long, Phú Xuân, Giáo phận Huế. Song thân Ngài là những giáo dân đạo hạnh, sinh sống bằng nghề dệt lụa.

Theo nghiên cứu của Tổng Giáo phận Huế, trên bia mộ của Thánh Hoan ghi Ngài họ Đoạn, chứ không phải họ Đoàn.

Chú Hoan thông minh, ham học, được người cậu là cha Kiệt nhận làm học trò, dạy dỗ và truyền dạy tiếng Latinh. Sau đó Chú được gửi đi học tại Chủng viện Penang. Mãn khóa, thầy Gioan trở về Việt Nam, giúp Đức cha Taberd dịch thuật các sách báo Công giáo. Năm 1836, thầy Gioan được Đức cha Etienne Cuenot truyền chức linh mục tại Sài Gòn.

Trong 26 năm làm linh mục, cha Gioan Hoan đã đảm nhận nhiều nhiệm sở theo sự phân công của cấp trên. Cha luôn nhiệt tình hoạt động, điềm tĩnh, thận trọng và yêu thương mọi người.

Đêm ngày 03/1/1861, quan quân phục kích bắt cha Hoan khi Ngài đang lẩn trốn trong một ổ rơm. Quan ra lệnh bắt và tra tấn một giáo dân để ép khai ra nơi ẩn náu của cha. Trước cảnh tàn nhẫn đó, cha Hoan 63 tuổi đã tự nộp mình. Binh lính reo hò, bắt trói cha cùng một vài người, áp giải về ngục Đồng Hới.

Trong tù, cha Hoan nhiều lần bị tra tấn, bị ép bước qua thập tự giá để ép cung. Nhưng Ngài vẫn luôn khoan dung trong lời ăn tiếng nói. Thái độ đó đã khơi dậy lòng trắc ẩn của lính canh nên họ cho phép các nữ tu và giáo dân đến thăm viếng, mang Mình Thánh và vật dụng tiếp tế cho cha.

Khi giáo dân đến từ biệt, cha Hoan dùng lời thánh Phaolô để dặn dò: “Anh chị em hãy bắt chước tôi, như chính tôi đã bắt chước Đức Kitô, hãy sống trong bình an của Ngài và cầu nguyện cho tôi”.

Rạng sáng ngày 26/5/1861, dưới triều Tự Đức, cha Hoan bị áp giải ra pháp trường với bản án: “Tội phạm tên Hoan, nghề nghiệp đạo trưởng, truyền bá tà đạo trong dân, bị xử chém đầu”.

Ngày 02/5/1909, linh mục Gioan Đoạn Trinh Hoan được chính thức phong Chân phước và sau đó được tôn phong Hiển thánh vào ngày 19/6/1988.