Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông (1790-1855) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Anrê Nguyễn Kim Thông, còn được gọi là Năm Thuông, sinh năm 1790 tại làng Gò Thị, tỉnh Bình Định. Ông là một lý trưởng và thầy giảng, nhiệt thành với đạo Công giáo.

Trong thời kỳ bách hại đạo, ông bị trục xuất khỏi làng. Trên đường di tán, ông bị bắt và giam giữ. Do kiệt sức và đói khát, ông qua đời trong tù vào ngày 15 tháng 7 năm 1855 tại Mỹ Tho.

Năm 1909, ông được Giáo hoàng Piô X phong Chân Phước. Ngày lễ kính của ông là 15 tháng 7.

Ông sinh ra trong một gia đình Công giáo đạo đức, được giáo dục theo tinh thần Phúc Âm trong khuôn khổ Nho học.

Ông lập gia đình và có chín người con, trong đó có hai người con theo con đường tu trì. Con trai thứ 8 là linh mục Giuse Nguyễn Kim Thủ đã bị xử chém vì đạo, còn con gái út là Anna Nguyễn Thị Nhường đã đi tu Dòng Mến Thánh Giá.

Nguyễn Kim Thông nổi tiếng đạo đức và khôn ngoan từ lúc còn trẻ. Ông sớm được bổ nhiệm vào cấp chức trong giáo xứ, sau đó được Đức Giám Mục Cuénot Thể cử làm trùm họ Huyện. Ông được dân làng kính trọng, tôn ông là ông Cả trong làng, nên gọi là Trùm Cả, Trùm Cả Năm Thuông.

Nguyễn Kim Thông có công khai phá rừng hoang, khẩn hoang đất đai, nên được triều đình ban thưởng thẻ vàng và tước hiệu “Cần Nông”.

Anrê Nguyễn Kim Thông, với lòng nhiệt thành đối với Giáo hội, đã tận tâm giúp Đức Cha Cuénot Thể mua đất đai, xây dựng Tòa Giám Mục, mở các cơ sở giáo dục và cơ sở vật chất khác. Ông cũng đảm nhiệm chức cố vấn quản lý tài sản nhà chung, góp phần tạo điều kiện cho Giáo phận hoạt động. Ngoài ra, ông còn bảo vệ Đức Cha và các linh mục trong thời kỳ bách hại đạo Chúa. Ông khéo léo sắp xếp cho các linh mục đi giảng đạo khắp nơi, và nhà ông là nơi trú ẩn an toàn cho họ khi về Tòa Giám Mục Đàng Trong đóng ở Gò Thị. Gia đình ông cũng chu cấp mọi chi phí ăn ở cho các linh mục trong những ngày lưu trú. Ông Anrê Nguyễn Kim Thông không bao giờ tiếc công sức và tài sản cho việc truyền giáo.

Anrê Nguyễn Kim Thông có một đức tin vững chắc như thép, luôn sẵn sàng hy sinh tính mạng vì vinh danh Chúa và vì phần rỗi đồng loại. Đặc biệt, ông luôn tỏ ra nhân ái với mọi người, nhất là bênh vực người yếu thế, giúp đỡ kẻ nghèo khó. Trong trách nhiệm xét xử công việc làng xã, ông Trùm phán quyết theo lẽ công bằng, rồi dùng tiền của nhà mình giúp đỡ cho người nghèo thua kiện. Ông thường xuyên khuyến khích mọi người làm việc lành tránh điều dữ và khuyên răn người có tội sớm ăn năn sửa đổi. Nhưng Ông cũng không kém thẳng thắn khiển trách người cố chấp, như đã từng nhắc nhở đứa cháu trai hung hăng và hoang đàng tên Bảy Út, khiến tên này tự ái sinh lòng thù oán vu khống Ông Trùm Cả với các quan. Thế là Anrê Nguyễn Kim Thông bị bắt giải về tỉnh vào năm 1853, năm Tự Đức thứ 6.

Bị đưa ra trước tòa quan tỉnh để thẩm vấn về những điều bị tố cáo. Ông Trùm khiêm tốn, bình tĩnh và tự tin trả lời bằng những lời lẽ đanh thép: "“Trong nhà tôi không có đạo trưởng. Còn việc tậu thuyền, mãi mã, sắm ghe, tích trữ lương thực, tôi chẳng hề có, xin quan cho đi khám xét. Tôi chỉ chuyên cần lo việc nông gia. Tôi không biết Tây Dương, không đem đường chỉ nẻo cho họ. Tôi cũng chẳng hề đi đâu mà mở đường sơn thủy, vận lương, chuyển binh cho giặc". Không tìm ra bằng chứng về những điều bị tố cáo trên, bọn quan lại bèn bắt ông Trùm "quá khóa", nghĩa là phải bước qua Thánh Giá, thì mới được tha về. Nhưng ông nhất quyết không chịu tuân theo.

Quan bảo: “Kín đáo đạp lên thập giá đi, rồi về xưng tội”.

Ông Trùm đáp: “Thạch tín là thuốc độc, uống vô là chết, nhưng cũng có thuốc giải. Thế nhưng có ai liều mình uống thạch tín bao giờ? Việc xúc phạm Thánh Giá cũng vậy”.

Sau ba tháng bị giam giữ, Anrê Nguyễn Kim Thông nhận bản án chung thẩm từ triều đình Huế gửi vào: lưu đày ra đất Định Tường (Mỹ Tho). Trên đường bị lưu đày, khi tới Gia Định, Ông Trùm lâm bệnh nặng. Có người muốn ra tay giúp Ông trốn thoát. Nhưng Ông Trùm cảm ơn tấm lòng tốt đẹp ấy và xin hãy để mình vâng theo Thánh Ý Chúa. Đến Định Tường, bệnh tình của Ông Năm Thuông ngày càng trầm trọng. Ngày 15-7-1855, sau khi kêu cầu đến ba Đấng Thánh cao cả "Giêsu, Maria, Giuse", Anrê Nguyễn Kim Thông an nghỉ vĩnh viễn trong Chúa, đôi chân vẫn còn mang nặng xiềng xích. Khi ấy, Ông được 65 tuổi.

Anrê Nguyễn Kim Thông được Đức Giáo Hoàng Piô X phong Chân Phước vào năm 1909 và Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II tôn phong lên bậc Hiển Thánh.