Chân phước Anrê Phú Yên (1625 - 1644) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Anrê Phú Yên sinh năm 1625 tại tỉnh Phú Yên, Việt Nam. Năm 15 tuổi, cậu được rửa tội và trở thành người Công giáo. Sau đó, Anrê được cha Ðắc Lộ, một thừa sai dòng Tên, dạy dỗ và đào tạo để trở thành thầy giảng.

Năm 1644, Anrê bị bắt vì theo đạo Công giáo. Sau khi bị tra tấn, Anrê vẫn kiên trung với niềm tin của mình và bị xử tử ngày 26 tháng 7 năm đó.

Cái chết của Anrê đã gây xúc động sâu sắc cho người Công giáo Việt Nam. Năm 2000, Đức Gioan Phaolô II đã tôn phong Anrê Phú Yên lên bậc Chân phước. Đây là một vinh dự lớn lao đối với người Công giáo Việt Nam, vì Anrê là vị tử đạo tiên khởi của Giáo hội Việt Nam.

Ba thế kỷ rưỡi đã trôi qua kể từ ngày Anrê Phú Yên anh dũng hy sinh vì đức tin Kitô, nhưng ký ức về vị tử đạo tiên khởi của Giáo hội Việt Nam vẫn luôn được người Công giáo Việt Nam gìn giữ và trân trọng. Tấm gương của Anrê là nguồn động viên và khích lệ lớn lao cho các tín hữu trong việc sống đạo giữa những thăng trầm của lịch sử đất nước.

Thầy giảng Anrê, sinh năm 1625 tại giáo xứ Mằng Lăng, tỉnh Phú Yên, là con út của bà Gioanna, một phụ nữ góa bụa. Bà đã hết lòng nuôi dạy con cái với tâm hồn nhân hậu và khôn ngoan. Anrê là một cậu bé mảnh khảnh, nhưng thông minh và có óc phán đoán tốt. Do lời năn nỉ của bà mẹ, cha Đắc Lộ, một thừa sai dòng Tên nổi tiếng, đã nhận Anrê vào số các môn sinh. Anrê chăm chỉ học chữ Nho và sớm vượt trội hơn các bạn cùng lớp.

Anrê được lãnh nhận bí tích Rửa Tội cùng với mẹ vào năm 1641, khi Anrê được 15 tuổi. Anrê sinh năm 1625 hoặc 1626, không rõ ngày tháng, và lúc chịu tử đạo vào năm 1644, Anrê khoảng 19 hoặc 20 tuổi.

Một năm sau khi chịu phép Rửa Tội, tức là năm 1642, Anrê được cha Đắc Lộ nhận vào nhóm cộng sự viên thân tín của ngài. Sau một năm huấn luyện thêm về tôn giáo và văn hóa, Anrê được gia nhập Hội Thầy Giảng, hay còn gọi là "Nhà Đức Chúa Trời". Đây là một tổ chức do cha Đắc Lộ thành lập, với các thành viên cam kết suốt đời phụng sự Giáo hội trong việc giúp các linh mục và truyền bá Tin Mừng.

Lòng hăng say của Thầy Anrê trong việc sống trọn điều quyết tâm khi chịu phép Rửa đã giúp Thầy can đảm đương đầu với cuộc tử đạo và ngoan ngoãn đón nhận ơn tử đạo từ Thiên Chúa.

Trước cuối tháng 7 năm 1644, quan Nghè Bộ, người cai trị tỉnh nơi Thầy Giảng Anrê sinh sống, đã trở lại. Quan mang theo sắc lệnh của chúa Nguyễn cấm truyền bá đạo Kitô trong nước. Vì vậy, quan quyết định hành động trước tiên chống lại các thầy giảng, những người được coi là người truyền bá đạo Kitô.

Cha Đắc Lộ không hề hay biết ý định của quan, nên đến thăm quan vì lịch sự xã giao, nhưng ngay sau đó cha được biết chúa Nguyễn rất giận dữ khi thấy vì cha mà có nhiều người dân bản xứ theo đạo Công giáo. Vì vậy, cha phải rời xứ Đàng Trong để trở về Macao và không được phép dạy giáo lý cho dân nữa. Còn các tín hữu theo đạo thì bị trừng phạt rất nặng nề.

Sau khi gặp quan Nghè Bộ, cha Đắc Lộ đến nhà tù thăm thầy giảng Anrê, 63 tuổi, mới bị bắt hai ngày trước. Trong khi đó, quan ra lệnh cho lính đến nhà cha bắt thầy giảng Ignatio, nhưng thầy Ignatio đã đi làm việc tông đồ. Lính chỉ tìm thấy thầy giảng Anrê trẻ. Để khỏi trở về tay không, lính đánh đập thầy Anrê, trói lại, rồi giải xuống thuyền đem về dinh quan trấn thủ. Chiều ngày 25 tháng 7 năm 1644, thầy Anrê được dẫn đến trước mặt quan. Lính thưa với quan rằng họ không tìm thấy thầy Ignatio, nhưng đã bắt được một thầy giảng khác giống như vậy, vì suốt cuộc hành trình, thầy ta luôn nói về đạo Kitô và khuyến khích người khác theo đạo.

Nghe vậy, quan tìm mọi cách để làm cho Thầy Anrê "từ bỏ cái đạo điên rồ đó và bỏ lòng tin".

"Nhưng thanh niên can trường ấy trả lời quan rằng mình là Kitô hữu, và rất sẵn sàng chịu mọi khổ hình chứ không từ bỏ đạo mình tuyên xưng: nên xin quan cứ tùy ý chuẩn bị các hình cụ, chàng vui lòng đón nhận, với xác tín rằng, vì đức tin, càng chịu khổ đau chừng nào thì càng chết vinh quang chừng ấy".

Quan tức giận vì Thầy Anrê không hề sợ hãi trước những lời đe dọa của mình, nên đã truyền đóng gông và giải Thầy vào ngục, cùng nơi giam giữ thầy Anrê già.

Cha Ðắc Lộ và một vài thương gia Bồ Ðào Nha tới thăm hai thầy. Thầy Anrê trẻ thanh thản và vui mừng vì được chịu khổ đau vì Chúa Kitô. Điều này khiến những người đến thăm bịn rịn không rời Thầy, nước mắt tràn bờ mi. Họ xin Thầy nhớ đến họ trong lời cầu nguyện. Thấy vậy, Thầy tự nhạo cười mình và xin họ cầu nguyện cho Thầy, để Chúa ban cho Thầy ơn trung thành với Chúa cho đến chết. Thầy nói rằng Thầy muốn "dâng hiến mạng sống trong tình yêu trọn vẹn, hầu đáp trả tình yêu thương vô biên của Chúa, Ðấng đã hiến mạng sống vì loài người". Những lời cuối cùng của Thầy là: "Chúng ta hãy lấy tình yêu để đáp trả tình yêu của Chúa chúng ta, hãy lấy mạng sống đáp trả mạng sống".

Sáng ngày 26 tháng 7 năm 1644, hai tín hữu Kitô cùng tên Anrê, Anrê già 63 tuổi và Anrê trẻ, cổ mang gông, bị dẫn qua các đường phố đông người qua lại nhất trong thành, băng qua chợ Kẻ Chàm, đến dinh quan trấn thủ. Tại đây, quan trấn triệu tập một vài quan khác, lôi kéo họ về phía mình và tuyên án tử cho Thầy Giảng Anrê trẻ. Thầy Anrê bị dẫn trở về ngục thất.

Thầy Anrê già được tha vì tuổi tác, nhờ lời xin của cha Ðắc Lộ và các thương gia Bồ Ðào Nha.

Vào lúc 5 giờ chiều, một viên chỉ huy dẫn theo 30 người lính đến nhà tù nơi vị Tôi Tớ Chúa đang bị giam giữ. Viên chỉ huy ra lệnh cho Thầy Anrê phải đi theo họ đến nơi hành quyết. Thầy Anrê cảm tạ Chúa vì giờ hiến tế đã đến, và sau khi chào mọi người trong tù, Thầy nhanh nhẹn bước đi. Quân lính vây chặt chung quanh Thầy và dẫn Thầy đi qua các đường phố ở Kẻ Chàm, tới một cánh đồng ngoài thành. Cha Ðắc Lộ, nhiều Kitô hữu Bồ Ðào Nha và Việt Nam cũng như nhiều người lương đã đi theo và chứng kiến cuộc xử tử vị Tôi Tớ Chúa.

Theo phong tục địa phương, cha Đắc Lộ xin phép trải một tấm chiếu dưới người Thầy Anrê để hứng lấy máu Thầy. Tuy nhiên, Thầy Anrê từ chối, vì Thầy muốn máu mình thấm xuống đất, để giống như máu Chúa Kitô đã đổ ra. Trong khi đó, Thầy Anrê nhắn nhủ các Kitô hữu hiện diện hãy luôn kiên vững trong đức tin, đừng buồn phiền vì cái chết của Thầy, và hãy cầu nguyện cho Thầy được trung thành đến cùng.

Cuộc hành quyết Thầy Anrê được thực hiện bằng cách đâm Thầy bằng mấy nhát lao vào cạnh sườn bên trái. Khi một người lính sắp dùng đao chém đầu Thầy, Thầy lớn tiếng kêu lên "Giêsu".

Cho đến lúc chết, Thầy Anrê vẫn kiên trì giữ vững đức tin và sẵn sàng hiến dâng mạng sống mình vì Chúa Kitô.

Ngày 26 tháng 7 năm 1644, Thầy Anrê bị hành quyết. Xác Thầy được đưa đến Hội An, nơi cha Đắc Lộ đang cư trú. Cha Đắc Lộ ướp xác Thầy trong quan tài và đưa về Macao. Cuối năm 1645, cha Đắc Lộ đưa thủ cấp của Thầy về Rôma, còn thân xác giữ lại ở Macao.