Thánh Simon Phan Đắc Hòa - Trùm họ và Lang y (1787 - 1840) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Simon Phan Đắc Hòa sinh năm 1774 tại làng Mai Vĩnh, xã mông Thôn, tỉnh Thừa Thiên. Song thân của ngài là ông Thục và bà Đáo, là những người không theo đạo Công giáo. Chú Hòa đón nhận ánh sáng đức tin, lãnh nhận Bí tích Thánh tẩy năm 12 tuổi vào năm 1786, lấy tên thánh là Simon.

Simon Hòa là một cậu bé thông minh và siêng năng. Chú được học chữ Nho, rồi đi giúp các linh mục. Chú Hòa khôn ngoan, đạo đức, được các cha chọn gửi vào chủng viện để học tiếng Latinh.

Do gặp phải một số ngăn trở từ phía gia đình, khó có thể tiến tới chức linh mục, nên các cha bề trên đã khuyên Simon Hòa quay trở về nhà. Với tấm lòng con thảo, chú Hòa chấp nhận ý Chúa và biết ơn các cha đã dạy dỗ trong chủng viện.

Sau đó, chú Hòa học nghề đông y và lập gia đình với một thiếu nữ đạo đức ở làng Nhu Lý. Gia đình ông sống êm ấm. Hai vợ chồng sinh được 12 người con. Thấy ông Hòa sống gương mẫu, nên các cha đặt ông làm trùm họ.

Nhà ông trùm Hòa là nơi trú ẩn của Đức cha Cuenot - Thể, thừa sai Jaccard - Phan, Đức cha De la Motte - Y. Tối ngày 13-4-1840, trong lúc đang đưa Đức cha De la Motte Y đến làng Hòa Ninh thì thuyền của ông bị các quan phát hiện. Quân lính truy đuổi, bắt giữ ông và Đức cha rồi đưa về huyện Dương Xuân. Sau đó họ bị giam hai tháng ở Quảng Trị và cuối cùng bị đưa về Huế.

Ông trùm Hòa và Đức cha De la Motte - Y bị giam cầm và xiềng xích đưa đến ngục thất Quảng Trị. Trước mặt quan án, ông Hòa vẫn một lòng trung thành, không từ bỏ đức tin.

Ngày 12-12-1840 tại pháp trường Chợ An Hòa, gần họ Đốc Sơ, ông Hòa nhìn thấy cha Ngôn đang đứng trong đám đông. Ông âm thầm cúi đầu xưng tội rồi bình tĩnh quỳ trên chiếc chiếu và tấm mền trắng do một giáo dân chuẩn bị sẵn. Sau đó, ông trùm Simon Phan Đắc Hòa đã chịu án tử hình vì đạo.

Ông trùm Simon Phan Ðắc Hòa được phong Chân phước vào ngày 27-5-1900 và được tôn phong hiển thánh vào ngày 19-6-1988.