Hệ điều hành

Chia sẻ:

Lớp nền tảng của máy tính: quản lý phần cứng, điều phối tiến trình và cho phép phần mềm chạy an toàn, hiệu quả.

Hệ điều hành là phần mềm hệ thống quản lý phần cứng máy tính, tài nguyên phần mềm và cung cấp các dịch vụ chung cho các chương trình máy tính. Bạn có thể dùng macOS, Windows, Linux, máy tính xách tay dựa trên đám mây (ví dụ: Chrome OS), hoặc bất kỳ thứ gì phù hợp với nhu cầu. Cá nhân tôi khuyên dùng hệ điều hành dựa trên Debian (như Ubuntu, Linux Mint) — chúng dùng lệnh APT để cài phần mềm, cấu hình đồng nhất và dễ tiếp cận.

Các hệ điều hành phổ biến

Microsoft Windows

Hệ điều hành độc quyền do Microsoft phát triển, phổ biến nhất trên máy tính cá nhân toàn cầu.

Windows 10 Windows 11 Windows Server

Gia đình UNIX & BSD

Bắt nguồn từ nghiên cứu những năm 1960, UNIX đã định hình thiết kế hệ điều hành hiện đại. Các hậu duệ của nó tập trung vào ổn định, bảo mật và khả năng di chuyển.

Sun Solaris — Hệ điều hành UNIX từng thống trị máy trạm doanh nghiệp, hỗ trợ SPARC và Intel.
Tìm hiểu thêm
Các bản phân phối BSD — Hậu duệ mã nguồn mở của UNIX từ Berkeley, ưu tiên độ chính xác và bảo mật.
FreeBSD GhostBSD OpenBSD DragonFly BSD
macOS — Hệ điều hành UNIX độc quyền của Apple dành cho Mac. Nổi bật nhờ giao diện đẹp và công cụ phát triển mạnh.
Wikipedia Ghi chú phát hành

GNU/Linux

Là nền tảng cho máy chủ, siêu máy tính, điện thoại Android và thiết bị nhúng — Linux hiện diện ở khắp nơi. Mở, mô-đun và do cộng đồng phát triển.

Tin tức & xếp hạng bản phân phối

Dựa trên Debian — Ổn định, bảo mật, là nền tảng cho nhiều bản phổ biến.
Debian Ubuntu Linux Mint MX Linux Kali Pop!_OS + more
Ubuntu có các phiên bản chính thức (Kubuntu, Xubuntu, Lubuntu…) và cộng đồng (Zorin OS, elementary OS…).
Dựa trên RPM — Ổn định cấp doanh nghiệp, công cụ mạnh (dnf, yum).
RHEL CentOS Fedora openSUSE
Dựa trên Arch — Cập nhật liên tục, tinh thần "tự làm". Lý tưởng cho người học muốn kiểm soát sâu.
Arch EndeavourOS Manjaro
Các hệ khác
Gentoo Android Chrome OS

Môi trường desktop

Linux hỗ trợ nhiều giao diện đồ họa — chọn theo hiệu năng, thẩm mỹ hoặc phong cách làm việc.

KDE Plasma GNOME Xfce MATE Cinnamon LXQt

Mẹo cho người học: Bắt đầu với Ubuntu hoặc Linux Mint — thân thiện, tài liệu phong phú, cộng đồng lớn. Dùng máy ảo (VD: VirtualBox) để thử nghiệm an toàn.

Khái niệm cốt lõi

Kernel: Nhân hệ điều hành (Linux, NT…)
Shell: Giao diện dòng lệnh (Bash, Zsh, PowerShell)
Hệ thống tệp: Cấu trúc thư mục (/home, C:\…)
Tiến trình & luồng: Đơn vị thực thi
Phân quyền: user/group/other (rwx)

Lệnh thường dùng (Linux/macOS)

ls          # liệt kê tệp pwd         # hiển thị thư mục hiện tại cd ~        # về thư mục home mkdir dir   # tạo thư mục nano file   # sửa tệp văn bản sudo apt update  # Debian/Ubuntu