Thánh Đaminh Nguyễn Văn Xuyên - Linh mục dòng Đa Minh (1786 - 1839) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Thánh Đaminh Nguyễn Văn Xuyên, còn có tên là Doãn, sinh năm 1786 tại làng Hưng Lập, Nam Định (nay là họ Tân Mỹ, Nguyệt Lãng, Thái Bình). Từ nhỏ, ngài được cha mẹ gửi gắm cho Đức cha Delgado - Y, được gửi vào chủng viện và thụ phong linh mục vào năm 1819.

Cũng trong năm 1819, cha Xuyên gia nhập Dòng Đa Minh. Sau đó, cha lần lượt phụ trách các giáo xứ Phạm Pháo - Bùi Chu, giáo xứ Kẻ Mèn - Thái Bình, nơi cha thành lập giáo họ mới Thanh Minh (nay là giáo xứ Thanh Minh), và giáo xứ Đông Xuyên. Năm 1836, cha được bổ nhiệm làm phụ tá tại Chủng viện Ninh Cường. Năm sau, cha về giúp Đức cha Delgado - Y làm quản lý Giáo phận Đông Đàng Ngoài.

Khi Đức cha Delgado - Y phải lưu lạc rồi bị bắt, cha Xuyên vừa trốn tránh vừa giúp đỡ giáo xứ Hạ Linh. Ngày 18 tháng 8 năm 1838, tại giáo họ Phú Đường thuộc giáo xứ Hạ Linh, một giáo viên từng dạy ở Bùi Chu nhận ra cha Xuyên và đi báo quan để nhận thưởng. Cha Xuyên vừa dâng lễ xong thì nghe tiếng quân lính đến, liền vội vã rước Mình Thánh rồi cởi áo chuẩn bị trốn chạy nhưng đã quá muộn.

Khi bị bắt, quan phủ đòi hỏi một khoản tiền chuộc thì sẽ thả cha về. Nhưng cha Xuyên trả lời rằng mình không có tiền, nếu tha thì cảm ơn, còn nếu bắt thì xin chịu. Sau đó giáo dân Hạ Linh góp tiền đến chuộc nhưng không thành công vì trên tỉnh đã biết chuyện. Nghe tin, cha Xuyên an ủi giáo dân nên để tiền lo cho giáo xứ, đừng lãng phí vào việc vô ích, và bảo mọi người an tâm trở về cầu nguyện cho ngài.

Biết cha Xuyên là quản lý tòa giám mục, Trịnh Quang Khanh còn muốn khai thác tài sản của giáo phận nên tham gia tra tấn để ép cung. Nhưng người chiến sĩ đức tin chỉ biết kêu cầu Đức Mẹ cứu giúp cho đến khi ngất đi phải khiêng về ngục. Những lần bị tra tấn sau, cha cố nén đau đớn không kêu la. Dù bị tăng cường hình phạt nhưng cha vẫn can đảm nói với quan rằng dù sống hay chết, ngài cũng không bao giờ bỏ đạo.

Trong tù, cha Đaminh Xuyên đã sáng tác những bài thơ ca dao để diễn tả tâm tình và động viên giáo dân giữ vững đức tin.

Ngày 26 tháng 11 năm 1839, cha bị dẫn ra pháp trường Bảy Mẫu cùng với cha Đinh Đức Dụ để hành quyết. Trước giờ hành quyết, hai cha được giam chung phòng để xưng tội và động viên nhau bền chí. Khi bị hỏi lần cuối có bỏ đạo để được tha không, cả hai cha đều từ chối. Sau đó, hai vị tử đạo được trói vào cọc và bị xử trảm. Thi hài cha Xuyên được chôn cất ngay tại nơi hành quyết, và đầu năm 1841 được cải táng về Lục Thủy.

Linh mục Ðaminh Nguyễn Văn Xuyên, linh mục dòng Thuyết giáo, được suy tôn chân phước ngày 27-5-1900 và được tôn phong hiển thánh ngày 19-6-1988.