Thánh Augustinô Nguyễn Văn Mới (1806-1839) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Augustinô Nguyễn Văn Mới, một nông dân thuộc Dòng Ba Đa Minh, sinh năm 1806 tại Phú Trang, Nam Định, tử đạo ngày 19 tháng 12 năm 1839 tại Cổ Mễ, nổi tiếng vì lòng sốt sắng và bác ái dù rất nghèo nàn, bị xử giảo chết vì từ chối không bước qua thập giá; Đức Giáo Hoàng Lêo XIII đã suy tôn Ngài cùng bốn vị khác lên bậc Chân Phước vào ngày 27.5.1900, sau đó Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II tôn phong các vị lên bậc hiển thánh vào ngày 19.6.1988, lễ kính của các ngài vào ngày 19 tháng 12 hằng năm.

Augustinô Nguyễn văn Mới sinh năm 1806 ở làng Bồ Trang, Thái Bình trong gia đình nông dân ngoại giáo, đến tuổi trưởng thành đi làm thuê ở làng Đức Trai, xứ Kẻ Mốt, Bắc Ninh, tiếp xúc với giáo hữu nên xin theo học đạo và năm 31 tuổi được cha Tự rửa tội đặt tên thánh Augustinô, mặc dù mới theo đạo nhưng anh đã thể hiện đức tin kiên cường không thua kém các tín hữu lâu năm, sẵn sàng hy sinh vì Chúa.

Mấy năm sau khi rửa tội, cha Tự cử hành lễ thành hôn cho Augustinô Nguyễn văn Mới với một thiếu nữ trong xứ, theo các lời chứng trong hồ sơ phong thánh, anh sống đạo rất tốt, đặc biệt là đọc kinh Mân Côi mỗi tối dù có ngày lao động vất vả đến khuya mới về cũng không bỏ qua việc đọc kinh kính Đức Mẹ.

Ngày 29-6-1838, khi quân lính bao vây làng Kẻ Mốt, bắt cha Tự và buộc toàn dân ra đình điểm danh, bước qua thánh giá, một số tín hữu trốn thoát được, số khác làm theo yêu cầu của lính, riêng các anh Mới, Vinh và Đệ kiên quyết không chịu đạp lên thánh giá nên bị bắt cùng cha Tự, ông Cảnh và hai thầy Úy, Mậu, áp giải lên giam tại Bắc Ninh.

Lời An Ủi Ấm Lòng

Sau một tháng tra khảo vô hiệu, ngày 27/7/1838, quan tỉnh Bắc Ninh đệ án lên xin xử giáo cha Tự và ông Cảnh, còn Augustinô Nguyễn Văn Mới cho là nhẹ dạ nên xin đánh roi rồi phát lưu, theo luật thời đó chỉ phát lưu những kẻ a dua chứ không xử tử, nhưng vua Minh Mạng cho rằng tội theo đạo Gia Tô nặng hơn nên quyết định xử trảm hai vị trên ngay lập tức, còn Mới sẽ bị xử giảo nếu không thay đổi ý kiến sau một năm.

Ngày 5/9/1838, khi hay tin cha Tự và ông Cảnh bị xử trảm, Augustinô Nguyễn Văn Mới trong tù rất buồn bã nhớ thương, thầy Mậu kêu gọi anh em cùng đọc kinh, an ủi và ôn lại lời dạy của cha, 3 đêm liền trong lúc cầu nguyện, các thầy cho biết thấy hình ảnh cha Tự hiện về an ủi, nói các con sẽ còn được chết vì đạo nhưng phải trải qua thử thách để xứng đáng, dù đó chỉ là giấc mơ hay thực sự là lời cha gửi gắm, từ đó các ngài vượt qua nỗi buồn, can đảm sống gương mẫu ngay trong tù ngục.

Tuyên Khấn Trong Ngục Tù

Augustinô Nguyễn Văn Mới cùng 4 vị khác trước đó đã mặc áo dòng ba Thánh Đa Minh nhưng chưa khấn, ấn tượng sâu sắc đối với anh là lời cha Tự nói về chiếc áo dòng trong ngày lãnh phúc tử đạo; thầy Mậu viết thơ xin cha Huấn thuộc dòng Đa Minh cho phép các thầy khấn dòng mặc dù không thể giữ chay đầy đủ, vì không thể đọc lời khấn trước mặt cha nên xin coi những dòng thơ đó như lời tuyên khấn thực sự trước mặt cha, thể hiện niềm khao khát được hiệp thông trọn vẹn với dòng.

"Để tôn vinh và ngợi khen Thiên chúa toàn năng, Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, chúng con là Phanxicô, Đaminh, Augustinô, Tôma và Stêphanô, trước mặt cha Huấn, đại diện cha Hermosilla, giám đốc dòng ba hãm mình Thánh Đaminh chúng con xin hứa và ước ao giữ lề luật và tập tục của dòng cho đến chết.”

Năm anh em sau khi được nối kết với dòng Đa Minh đã tích cực hơn trong việc truyền giáo ngay trong tù, dưới sự điều hành của thầy Mậu, các vị chia nhau tiếp xúc với các bạn tù giới thiệu cho họ về Chúa, giảng dạy giáo lý rồi đưa đến thầy Mậu rửa tội, ít nhất đã rửa tội được 44 người; ngục tù giờ đây trở thành nơi vang lên những lời cầu nguyện, ca tụng Chúa và cầu cho mọi người được đầy tràn ơn lành của Ngài, thể hiện lòng nhiệt thành truyền giáo của các vị sau khi được gắn bó với dòng Đa Minh "cho đến chết".

Làm Chứng Trước Quan Quyền

Hơn một năm sau, ngày 19/8/1839, 5 vị bị điệu ra tòa, quan cho đặt thánh giá một bên và dụng cụ tra tấn bên kia, khuyên bỏ đạo để được tha, thầy Mậu thay mặt trả lời các thầy đã quyết tâm trung thành với Chúa và sẵn sàng chịu chết bất cứ cách nào; sau đó cả năm vị quỳ xuống lạy thánh giá, cầu nguyện xin Chúa cứu và phó thác linh hồn, thất vọng trước sự kiên trung đó, quan cho đưa về ngục và nói không thể tha thứ cho nhóm này được vì họ không thèm xin được tha.

Ngày 24/11, 5 vị lại ra tòa và vẫn kiên quyết không chối đạo, thầy Mậu thay mặt nói với quan rằng các ngài chỉ thờ phượng một Thiên Chúa là Cha chung muôn loài, Vua trên các vua, và mong đổ máu để chứng tỏ lòng trung thành yêu mến; ngày 19/12/1839 trước giờ hành quyết, quan cho cơ hội cuối, nếu đi ngang hoặc vòng quanh tượng sẽ được tha, nhưng các vị không mắc lừa, quỳ cầu nguyện và thầy Mậu trích Kinh Thánh nói mong về với Chúa như nai khát mong tìm suối, xin quan thi hành án lệnh của vua; các ngài kiên trung đến cùng.

Biết không thể lung lay được ý chí kiên cường của các vị, quan ra lệnh xử tử với tội danh theo đạo Gia Tô tả đạo và ngoan cố không chịu bước qua thập giá; trên đường đi, các vị tỏ ra hân hoan, thầy Mậu rảo bước dẫn đầu, các anh em theo sau, tươi cười nói với dân chúng rằng họ đang tiến về thiên đàng; tới nơi thi hành án, mỗi người bị trói vào một cọc, rồi bị siết cổ bằng thừng cho đến chết; các giáo hữu đem thi hài về an táng tại các họ đạo, 5 vị hy sinh kiên cường vì đức tin.

Ngày 27/5/1900, Đức Giáo hoàng Lêô XIII đã suy tôn 5 vị Phanxicô Xaviê Hà Trọng Mậu, Đaminh Bùi Văn Úy, Augustinô Nguyễn Văn Mới, Tôma Nguyễn Văn Đệ và Stêphanô Nguyễn Văn Vinh lên bậc Chân phước; sau đó vào ngày 19/6/1988, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã tôn phong các ngài lên bậc hiển thánh.