Thánh Ðaminh Ðinh Văn Ðạt (1803 - 1839) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Vào năm Minh Mệnh thứ 19 (1838), vua ra lệnh bắt tất cả lính có đạo Công Giáo trong quân ngũ. Thừa lệnh, quan Tổng đốc Nam Định Trịnh Quang Khanh đã triệu tập khoảng 500 lính Công Giáo ra trước tòa và dùng đủ mọi thủ đoạn như đãi rượu no say, đe dọa, hăm he bắt bỏ đạo để làm cho họ sợ hãi phải chối bỏ đức tin. Tuy nhiên, vẫn còn một số người kiên trung, trong đó có binh sĩ Đaminh Đinh Đạt. Ông sinh năm 1803 ở Phú Nhai, Nam Định, phục vụ trong quân ngũ từ năm 24 tuổi cho đến khi bị bắt và bị xử giảo chết vào ngày 18/7/1838. Ông có thể là thành viên Dòng Ba Đa Minh và được phong chân phước năm 1900.

Vào năm 1838, quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh triệu tập khoảng 500 lính Công Giáo ra trước tòa và ra lệnh cho họ phải bước qua thánh giá để chứng tỏ đã bỏ đạo Công Giáo. Ông hứa sẽ phục hồi chức vụ quân đội và không đàn áp tôn giáo nữa đối với những ai tuân lệnh, đồng thời đe dọa sẽ trừng phạt những ai cứng đầu. Một số lính đã chấp nhận bước qua thánh giá dưới áp lực, số còn lại bị bắt buộc kéo qua. Tuy nhiên, vẫn còn 15 người kiên quyết không chịu, họ bị giam vào tù và tra tấn. Ngày hôm sau, gia đình và bạn bè của họ cũng bị gọi đến để thuyết phục họ bỏ đạo nhưng vẫn không thành công. Cuối cùng, chịu đựng không nổi, 6 người đã chấp nhận bỏ đạo còn 9 người kiên trung đến cùng.

Trong số đó, ông Augustinô Huy là người can đảm nhất. Đêm hôm trước phiên tòa thứ ba, ông Huy đã tìm cách về nhà để giải quyết vấn đề gia đình và xưng tội với cha Thiều. Sáng hôm sau, ông trở lại nhà tù chuẩn bị cho phiên tòa. Tại phiên tòa, quan Trịnh Quang Khanh vẫn đe dọa và hứa hẹn phần thưởng cho ai bỏ đạo. 4 người không chịu nổi cũng xin bỏ đạo. 5 người còn lại kiên quyết không chịu, bị đánh đập tra tấn dã man nhưng vẫn bất khuất. Thất bại trong việc trấn áp Công giáo, Trịnh Quang Khanh bị cách chức, thay thế là Lê Văn Đức. Nhưng 5 người trung kiên vẫn không hề dao động.

Vào ngày 25/6/1838, quan truyền xử tử Đức Cha Minh và Thầy Phanxicô Chiểu. Đồng thời, quan cũng cho điệu 5 người lính Công Giáo còn lại ra pháp trường với mục đích dọa nạt họ từ bỏ đức tin. Nhưng 5 người lại vui mừng vì nghĩ mình sắp được tử đạo. Thấy vậy, quan lại đưa họ về ngục. Sáng hôm sau, quan lại triệu tập và đe dọa, thuyết phục họ bỏ đạo nhưng vô hiệu. Quan ra lệnh đánh đập dã man nhưng 5 người vẫn kiên cường. Thất bại, quan ra lệnh xiềng xích và kéo họ qua thánh giá. Dưới sức ép, 2 người đành chấp nhận bỏ đạo, còn ông Huy, Thể và Đạt vẫn kiên trung.

Sau khi 2 người bỏ đạo, ông Huy, Thể và Đạt càng kiên trì hơn, chấp nhận bị giam cầm và tra tấn nặng nề hơn. Hai ngày sau, quan lại triệu 3 người vào dinh, yêu cầu họ bỏ đạo nhưng không thành công. Ông Huy còn đọc kinh và giảng đạo trước mặt quan nhưng bị đánh đập. Quan lại ra lệnh kéo 3 người qua thánh giá, đánh đập tàn nhẫn đến chảy máu nhưng vẫn không lay chuyển được lòng trung kiên của các ông.

Vào những ngày nắng nóng, 3 người bị cạo đầu, mang gông cùm và bị phơi nắng trước cổng dinh. Họ chịu cực hình vì nóng bức và ruồi muỗi hút máu nhưng vẫn kiên cường. Bạn bè và đồng đội theo lệnh quan đến khuyên họ bỏ đạo. Vợ ông Đạt cũng đến khóc lóc nhưng bị ông Đạt cấm đoán. Trong tù, các ông còn tự hành xác, ăn chay và hy sinh phần ăn ít ỏi của mình cho người khác. Họ cầu nguyện không ngớt và xin bổn đạo cầu nguyện cho họ được bền đỗ.

Đến tháng 9, có tin 3 người sắp bị xử tử nên họ vui mừng. Họ gửi lời nhắn vợ con lên chịu tang. Tuy nhiên, sau đó họ lại bị đánh đập dã man nhưng vẫn không chịu bỏ đạo. Các quan làm án xử tử và tâu lên vua Minh Mệnh. Nhà vua không muốn giết họ mà ra lệnh quan phải tìm mọi cách khuyên nhủ họ bỏ đạo, thậm chí đe dọa chặt lưng nhưng 3 người vẫn kiên cường bất khuất.

Tháng 10/1838, Trịnh Quang Khanh trở lại làm tổng trấn Nam Định. Thấy 3 người vẫn kiên trung, ông lại đệ án xin vua xử tử nhưng vua Minh Mệnh vẫn không chấp thuận, còn quở trách ông không thuyết phục được 3 người. Ba người bị đuổi ra ngoài thành xỉ vả 21 ngày rồi lại bị giam vào ngục, bị dụ dỗ nhưng vẫn không dao động.

Quan bắt thân nhân của họ phải khuyên nhủ họ bỏ đạo, nếu không sẽ cùng chịu tội. Dưới áp lực, ông Thể đành chấp nhận bỏ đạo. Thấy vậy, ông Đạt cũng chịu bỏ đạo. Chỉ còn ông Huy kiên trung đến cùng.

Sau khi hai người bạn bỏ đạo, ông Huy vẫn kiên trung bất khuất. Các quan vẫn tìm mọi cách dụ dỗ ông nhưng ông vẫn không chịu. Đến một đêm khuya, người của quan đến thuyết phục ông bỏ đạo như hai người bạn để tránh rắc rối. Sau cùng, ông Huy cũng đành chấp nhận bỏ đạo.

Sau đó, cả ba người đều cảm thấy lương tâm cắn rứt vì đã phụ Chúa. Họ quyết định đi xưng tội và xin trở lại với đức tin Công Giáo. Các ông lên gặp quan tổng trấn để xin làm lại việc xưng đạo. Quan tổng trấn tức giận nhưng không biết phải làm thế nào vì đã tâu lên triều đình các ông đã bỏ đạo. Cuối cùng ông đuổi các ông về và các ông tiếp tục cầu nguyện, chuẩn bị cho ngày tử đạo.

Sau khi bị quan tổng trấn đuổi về quê, 3 người lính Công Giáo ông Huy, Thể và Đạt vẫn chưa hài lòng vì chưa được hy sinh mạng sống vì đức tin. Họ quyết định vào kinh đô Huế gặp nhà vua để xin được chết vì đạo, sửa chữa lỗi lầm trước đó của mình. Trước khi đi, các ông đã trình bày với cha Tuyên lý do tại sao họ đã bỏ đạo trước đây là vì thương cha mẹ, anh em và người trong làng. Nay muốn vào kinh xưng đạo công khai trước mặt vua để mọi người biết họ chỉ vì yếu đuối chứ không phải tự nguyện bỏ đạo. Sau khi được cha Tuyên đồng ý và khích lệ, các ông quyết tâm lên đường.

Năm 1839, do không thể cùng lúc đi xin tử đạo, ông Đạt ở lại trông nhà, còn ông Huy và Thể lên kinh Huế. Hai ông ở nhà một tín hữu, ăn chay cầu nguyện chuẩn bị tâm hồn. Các ông viết đơn kêu oan và chờ đợi nhưng không có phản hồi. Một hôm, khi vua Minh Mệnh đi ra ngoài, hai ông nằm sấp xuống dâng đơn. Vua ra lệnh bắt giam họ vào ngục, sai các quan tra xét buộc bỏ đạo nhưng không thành công. Các ông giải thích ông Đạt cũng muốn đi nhưng bị giữ lại ở Nam Định, ý chí của ông cũng như hai người. Nhưng các ông vẫn kiên cường bất khuất.

Vua Minh Mệnh vẫn hy vọng làm lung lay được ý chí của ông Huy và Thể nên sai các quan dùng nhiều cách thuyết phục, đe dọa nhưng vô hiệu. Sau cùng, vua ra lệnh kết án tử hình hai người bằng cách chặt đầu rồi ném xác xuống biển. Ngày 2/5/1839, hai ông bị điệu ra pháp trường. Trên đường đi, các ông vẫn tỏ ra vui vẻ, khiến mọi người ngạc nhiên. Đến nơi xử tử, dù quan vẫn khuyên họ bỏ đạo nhưng các ông kiên quyết tử vì đạo. Hai ông bị chặt đầu rồi thi thể bị ném xuống biển. Nghe tin, ông Đạt ở quê cũng chuẩn bị tinh thần để sẵn sàng tử đạo.

Cuối tháng 6/1839, ông Đạt nhận được tin mình sắp bị bắt và xử tử. Ông rất vui mừng, từ giã mọi người và chuẩn bị tinh thần. Vợ ông khóc lóc, cầu xin ông nghĩ đến vợ con nhưng ông kiên quyết vì đức tin. Sau khi dự lễ và từ giã mọi người, ông bị điệu đi. Dọc đường vợ ông vẫn theo khóc nhưng ông yêu cầu bà về. Tại tỉnh, quan hỏi ông có chịu bỏ đạo như hai người bạn không nhưng ông kiên quyết tử vì đạo.

Ngày 18/7/1839, ông Đạt bị đưa ra xử tử bằng hình thức giảo hình. Dù quan vẫn cố thuyết phục ông bỏ đạo nhưng ông nhất quyết tử vì đạo. Ông bị trói vào cột và bị siết cổ cho đến chết. Thi hài ông được đưa về an táng trọng thể tại quê nhà.

Cùng với hai người bạn ông Huy và Thể, ông Đạt đã được Giáo hoàng phong chân phước ngày 27-5-1900 và được phong hiển thánh ngày 19-6-1988.