Thánh Bênadô Vũ Văn Duệ (1755 – 1838) - Các Thánh Tử Vì Đạo tại Việt Nam

Bênađô Võ Văn Duệ, là linh mục sinh năm 1755 tại Quần Anh, Nam Ðịnh, chết ngày 1 tháng 8 năm 1838 tại Ba Tòa, vốn là một tân tòng, học chủng viện và được thụ phong linh mục, sau nhiều năm hoạt động truyền giáo, ngài về hưu sống thầm lặng cho đến khi có tiếng gọi phải tự thú với quân sĩ rằng mình là linh mục và bị xử trảm năm 83 tuổi, được phong Á Thánh năm 1900 với ngày Lễ kính là 1 tháng 8.

Người tù già hy sinh tự nguyện

Bênadô Vũ văn Duệ, một linh mục 83 tuổi bị giam tại nhà tù Nam Định vào mùa thu năm 1838, dường như vẫn coi sự khắc nghiệt của trại giam là nhẹ - những đêm mưa to gió lạnh, chỗ ngài nằm bị nước mưa giột nhưng vẫn không chịu dời chỗ theo lệnh lính canh, từ ngày vào tù, ngài trải chiếu dưới đất, không nhận tiếp tế chăn mền, rồi khoảng một tuần sau, bỏ luôn chiếu để nằm trên đất; với ngài, phải có những hy sinh tự nguyện để bổ túc cho những hy sinh bất đắc dĩ, những hy sinh đó là những phương pháp luyện ý chí để đủ sức đối đầu với những thử thách cuối cùng ngoài pháp trường, ngài cho rằng việc suy niệm cuộc thương khó của Chúa Giêsu phải dẫn đến việc tham dự, chia sẻ những nỗi cơ cực của Chúa trong thực hành và nói rằng "Nơi tôi nằm bây giờ còn êm ái hơn thánh giá Chúa Giêsu xưa kia nhiều".

Vị linh mục khắc khổ

Bernadô Vũ Văn Duệ sinh năm 1755 tại làng Quần Anh Hạ, Nam Định trong một gia đình Công Giáo, ngay từ nhỏ đã dâng mình cho Chúa và chuẩn bị học hành để trở thành linh mục nhưng việc học bị gián đoạn nhiều lần vì hoàn cảnh bách hại dưới thời chúa Trịnh và vua Cảnh Thịnh, đến năm 1795 mới được thụ phong linh mục ở tuổi 40; Cha Duệ phục vụ giáo hội và các linh hồn trong nhiệm vụ mục tử suốt 37 năm cho đến năm 1832 ở tuổi 77 thì vì lý do sức khỏe Đức Cha cho cha về hưu ở xứ Trung Lễ; không thể phục vụ trực tiếp, cha dâng những ngày già yếu để cầu nguyện cho Giáo Hội, mỗi ngày vẫn đọc sách, suy niệm và hướng dẫn giáo dân, đồng thời gia tăng các hình thức khổ hạnh như ngủ dưới đất, không đắp mùng để muỗi đốt dù nhiều người can ngăn vì tuổi già nhưng cha trả lời không có cơ hội làm việc lớn nên chọn ít khó khăn thôi.

Giá trị một lời hứa

Từ khi vua Minh Mạng ra lệnh cho Trịnh Quang Khanh truy lùng các giáo sĩ, Đức Cha Delgado Y, Giám mục giáo phận Đông đành bỏ trụ sở Bùi Chu đi trốn, một hôm trên đường xuống Kiên Lao ghé Trung Lễ gặp cha Duệ, Đức Cha nói đùa nửa thật rằng có theo Ngài đến thủ phủ Nam Định chịu tử đạo không, hiểu ý Giám mục muốn nói về việc tử đạo, cha Duệ đáp sẽ theo khi nào Ngài bị bắt; từ ngày 28/5/1838 nghe Đức Cha bị bắt ở Kiên Lao, cha khóc lóc và muốn ra trình diện để chịu tử đạo với Giám mục nhưng không ai đưa ngài 83 tuổi, mắt lòa đi, từ đó cha hễ nghe tiếng chân người là hô lên báo mình là linh mục nhờ bắt giúp nhưng các giáo hữu xin im lặng kẻo liên lụy, cha nói không thể vì đã hứa với Đức Cha, một lần có lính nghe cha gọi vào nhưng thày giảng nói cha già nên lẩm cẩm, lính tin và bỏ đi khiến cha phàn nàn vì mất cơ hội, các tín hữu đưa cha ra lều người cùi ngoài đồng, ngày 4/7/1838 một toán lính nghe cha gọi vào, không có ai chối cãi nên cha bị bắt đem nộp Trịnh Quang Khanh.

Vững như bàn thạch

Bernadô Vũ Văn Duệ 83 tuổi bị lính áp giải đến gặp Tổng đốc, thấy ông lão già nua, Tổng đốc cho đặt tấm ảnh Chúa xuống đất bảo bước qua sẽ tha nhưng cha Duệ khẳng định dù thế nào cũng không vâng lệnh, bị giam đêm đó trong chùa gần đó và bỏ đói; sáng hôm sau giải về Nam Định, quan án cũng yêu cầu bước qua Thánh Giá nhưng cha vẫn từ chối, quan thương tuổi già nên không đánh đập mà chỉ bắt mang gông vào trại giam; gần 2 tháng trong tù, nhiều lần bị dụ dỗ bỏ đạo nhưng cha cương quyết từ chối, ban đầu phải ngủ trên chiếu dưới đất trại ẩm thấp, có người đem chăn đắp cho ấm nhưng cha từ chối nói chỗ nằm còn êm hơn Thánh Giá Chúa nhiều; có hôm mưa giột ướt chỗ nằm nhưng cha không chịu dời, nói chỉ lo đời sau và mong đổ máu vì Chúa Kitô; ngày 12/7 Đức Cha Y tử đạo, cha bỏ chiếu ngủ đất nói Giám Mục là cha mà đã xử thì con nằm chiếu sao phải, cha Duệ đã chọn hy sinh để đón nhận tử đạo; sau thấy không thể làm hai cha đổi ý, các quan làm án trảm hai cha Duệ và Hạnh để răn đe.

Chiến thắng vinh quang

Theo luật thời đó, ở tuổi 83 cha Duệ không nên bị xử tử, nhưng vua Minh Mạng vẫn ký án tử hình; nghe tin đó, cha Duệ vui mừng, tăng cường khổ hạnh chuẩn bị cho ngày được tử đạo như mong đợi; ngày 24/7, cha Hạnh bị giam riêng, nhưng ngày 1/8, hai cha cùng ra tòa lần cuối trước khi bị đưa đi xử, cả hai đều can đảm tuyên xưng đức tin; do quá yếu, cha Duệ phải cáng đi, khi ra tới cửa thành do viên quan chủ tọa chưa đến nên phải đứng ngoài nắng nhiều giờ, có người đưa chiếu che nắng nhưng cha từ chối, suốt đường làm dấu Thánh Giá và cầu nguyện; đến nơi, hai cha cầu nguyện chung, rồi bị trói vào cọc và bị chém đầu, máu được giáo dân hứng lấy, thi thể được chôn tại pháp trường sau đó đưa về Lục Thủy; như vậy cha Duệ đã thực hiện lời hứa đi theo Giám mục đến cùng để cùng hưởng hạnh phúc vĩnh cửu, ngày 27/5/1900, cùng Đức cha Y, cha Duệ được phong Chân phước và ngày 19/6/1988 được phong Hiển thánh.